عواملی که باعث اضطراب در دانش آموزان می شود :

اضطراب در دانش آموزان

• فشار و سخت گيري بيش از حد والدین بر فرزندان
• کاهش اعتماد بنفس
• محيط فيزیكی نامناسب
• تناقض در رفتار والدین
• عوامل خانوادگی و ارثی(گاهی نگرانی هاي والدین و اضطراب آنها به فرزندان نيز منتقل می شود)

عوامل پدید آورنده اضطراب

۱. وجود اختلاف و درگيري در زندگی خانوادگی:

کودکی که در محيط خانواده احساس امنيت و آرامش نداشته و فضاي پرتنش و پردرگيري باعث عدم تعادل روحی و جسمی وي شده، به خاطر وحشت از دست دادن محبت پدر و مادر و احتمالا جدایی آنها دچار اضطراب می شود .

۲. انتقاد دائم، بازخواست و سرزنش کودک:

کودک و دانش آموزي که زیر ذره بين پدر و مادر و اطرافيان باشد و رفتار و نمراتش موردنظر بوده و مدام بازخواست می شود، در صورتی که قصور و کوتاهی داشته باشد مورد سرزنش قرار می گيرد و ترس از عدم موفقيت سبب اضطراب می شود .

۳. مقررات دست و پاگير در خانواده:

چنانچه امر و نهی مكرر و عدم استقلا ل در انجام کارها و حتی انتخاب نوع لباس، در خانه وجود داشته باشد، کودک کم کم اعتماد به نفس لازم را از دست می دهد و به مرور زمان مانند یك ماشين منتظر گرفتن برنامه می ماند. در انجام کارهایش دچار وسواس و دلشوره می شود و بدون کمك دیگران قادر به انجام کارهایش نخواهد بود و این امر سبب افسردگی و گوشه گيري و اضطراب وي می شود .

۴. داشتن ظاهري نامتعادل و غيرمعمول:

کودکی که چهره نامناسب یا اندامی نامتعادل دارد، از اینكه در جمع دیگران باشد احساس حقارت می کند. این کودک از تمسخر دیگران می گریزد و از چيز مبهمی رنج می برد و به دليل عدم تعادل جسمی، فراري، گوشه ­گير و مضطرب می شود .

۵. بيماري هاي پی درپی کودک:

کودکی که مرتبا بيمار است، ضعيف بوده و زود خسته می شود. نمی تواند فعاليت هایش را خوب انجام دهد و اعتماد به نفس ندارد و ترس از عقب ماندن از دیگران و عدم توجه سایرین به او سبب نگرانی و اضطرابش می­گردد .

از علایم اضطراب می توان موارد زیر را نام برد :

• احساس خستگی
• عصبی بودن و بی قراري
• ترس و نگرانی
• بی خوابی یا بدخوابی
• تپش قلب و تنفس نامنظم و سریع
• عرق کردن
• مشكل در تمرکز و حافظه
• لرزش یا پرش عضلات
• تكرر ادرار
• شكایات متعدد جسمانی بدون دليل پزشكی(سردرد هاي متنوع و سرگيجه، مشكلات گوارشی که البته فرد به عمد آنها را نمایش نميدهد)

اثرات نگرانی بر کودکان

۱.  نگرانی موجب توقف فكر کودک برمشكلات و ناراحتی ها می شود

۲. نگرانی موجب اختلال در تمرکز حواس می شود وکودکِ مضطرب نمی تواند به خوبی حواس خود را در کارها جمع کند .

۳. نگرانی و اضطراب قدرت تصميم گيري و اراده را از آنها سلب می کند.

۴. موجب می شود که فكر آنها در مورد برخی چيزها بيش از حد مشغول شود و به مطلب و موضوع درسی بی

توجه شوند.

۵  .کودک را بدبين می کند و همواره فرآیند و رویدادهاي ناگوار را پيش بينی می کند .

۶. فكر کودک را متمرکز بر مشكلات ميكند به طوریكه هر ساعت به یك مساله خطرناک می اندیشد .

۷. اضطراب و عدم اعتماد بنفس باعث وابستگی او به دیگران ميشود و او خود را ناتوان احساس ميكند و نمی­تواند با اطمينان و قاطعيت عمل کند.
احساس گيجی و سر درگمی می کند و قدرت مقابله با مشكلات را از دست مي دهد.
توان کنترل خویش را ندارد.
اینگونه کودکان قادر به آرامش و خواب راحت نيستند.
احساس خستگی و کوفتگی و ضعف جسمانی دارند.
سر درد ،درد قفسه سينه ،دردپا یا دست،درد شكم و سو هاضمه و کم اشتهایی به سراغشان می آید .

توجه داشته باشيد که :

تمام این آثار سوء در همه کودکان ظاهر نمی شود و هر کس به درجاتی به آنها دچار می شود .
اضطراب در کودکان در دوره هایی در طی رشد قابل انتظار هستند و این حالتها طبيعی در نظر گرفته ميشوند (براي مثال روز اول مدرسه)
برخی کودکان ممكن است از کمرویی بيش از اندازه و یا دشواري در تطابق با موقعيت جدید در رنج باشند .

تشخيص و درمان اضطراب در کودکان

تشخيص و درمان اضطراب در کودکان بسيار اهميت دارد. پس براي اعتلا ي شخصيت فرزندانمان بكوشيم و به علائم و نشانه هاي اضطراب در آنها، دقت نمائيم:

• ظهور آشفتگی در چهره و عرق کردن
• اختلا ل در تنفس، دستگاه گوارش و معده و حالت تهوع و خستگی و بی اشتهایی
• وجود حالت خشم و دلهره و عدم احساس امنيت و اطمينان و عدم اعتماد
• بی قراري و بهانه جویی و وجود حالت یاس، بغض، کينه، خشم سریع، افسردگی و پریشانی
• ضعف در بدن و اختلا ل عصبی و حتی تيك و سرفه عصبی
• به وجود آمدن نوعی اجبار، واماندگی و بيم و هراس و احساس حسادت، گناه و دشمنی
• توقع بيجا، بی جراتی، بی تصميمی و افكار آزاردهنده
• گاهی اوقات ضعف در حافظه و دقت، فرار از کار و عدم آسایش
• پریدن از خواب و پرسش هاي متعدد و پی درپی
• انجام کارها به صورت تكراري، اصرار، سماجت، دليل تراشی و ایجاد رنج براي خود

راهكارهاي مناسب براي رفع اضطراب و تقویت اعتماد به نفس

1. کودک را از عوامل فشار روحی دور کرده و محيط را آرام و تفاهم ميان کودک و دیگران ایجاد کنيم .
2. به گونه اي رفتار کنيم که کودک بفهمد مورد پذیرش خانواده و دیگران است و دوستش دارند .
3. نيازهاي مختلف کودک را حتی الامكان مهيا کرده و زمينه هاي رشد کودک در فعاليت هاي مختلف را به وجود آوریم .
4. محيط خانه را گرم و صميمی کنيم و از نظر عاطفی کودک را تامين نمایيم .
5. به گونه اي رفتار کنيم که مفهوم نظم را درک کند و الگوهاي مناسب در اختيارش بگذاریم تا به هدفش برسد .
6. به شخصيت کودک احترام بگذاریم و به او استقلال دهيم تا کارهایش را خودش انجام دهد .
7. کودک را از محيط هاي حسادت، تمسخر، توهين و تنبيه دور کنيم. غرورش را نشكنيم و در مقابل محبت افراط نكنيم و همچنين به خواسته ها و تمایلا ت نابجاي او پاسخ مثبت ندهيم .
8. توسط خود کودک محيطی ایجاد کنيم که باعث آرامش روحی او شود و استراحت و تغذیه و تفریح کافی و مناسب داشته باشد .
9. در ميان کودکان تبعيض قائل نشویم و اجازه دهيم حرف هاي خود را زده و عقده هاي درونی خویش را خالی کنند و سالم فكر کنند .
10. سخنان آرامش بخش و استفاده از ادبيات شادي بخش را در شيوه کاري خود بگنجانيم .
11. تلقين نكات مثبت به کودک و انجام کارهاي شادي آور و قرار گرفتن در جمع و محيط هاي شاد و همسالان خوشرو و مهربان .
12. اعمال محبت کافی وترک عادت هاي ناروا و فراموشی و انكار غم ها و دور کردن کودک از نگرانی

لازم به تذکر است باید محيطی ایجاد کنيم که کودک اعتماد به نفس پيدا کند و در انجام کارها به خود متكی باشد و البته این عملكردها براي از بين بردن اضطراب به شرط همكاري خانواده و مدرسه در ایجاد محيط امن و آرامش­بخش به موفقيت بيشتري دست پيدا می کند .

برای آشنایی با نوروفیدبک به عنوان یکی از درمان های افسردگی به این لینک مراجعه کنید .

برای مطالعه در  حوزه علوم شناختی وارد لینک زیر شوید

دسته علوم شناختی